پروژه
های جنگنده های نسل پنجم با سرمایه گذاری های کلان در حال انجام بوده و
هدف ارتقاء سطح تسلیحاتی و تکنولوژیکی جنگنده های می باشد. بسیاری از این
طرح ها برگرفته از طرح های موفق هواپیماهای گذشته بوده و به نوعی طرحی جدید
و ارتقاء یافته از آنها می باشد. ما در اینجا 10 پروژه برتر هواپیماهای
جنگنده نسل پنجم را به شما معرفی می کنیم.
معیار این انتخاب و رده بندی
آنها در سایت های مختلف هوافضایی بر اساس پیشرفت فیزیکی طرح و سطح
تکنولوژیکی و هم چنین اهمیت این طرح ها می باشد.
10- پروژه جنگنده پیشرفته کلاس متوسط هند AMCA :
در
سال 2006 طبق درخواست دولت، مجلس هندوستان بودجه ای را در اختبار وزارت
دفاع این کشور برای پروژه جنگنده نسل پنج قرار داد و این پروژه با نام
پروژه MCA (جنگنده ضربتی کلاس متوسط) شکل گرفت.حاصل این پروژه طراحی
هواپیمایی جنگنده در کلاس متوسط با سطح مقطع راداری بسیار کوچک، ورودی های
هوای مارپیچ و سلاح های جاسازی شده در داخل بدنه هواپیما می باشد و در
طراحی و ساخت سازه آن از مواد کامپوزیتی استفاده شده است. این طرح موفقیتی
بزرگ برای هندوستان خواهد بود که جنگنده ای نسل پنجم را به تنهایی تولید
کند. این هواپیما از نوع هواپیماهای کلاس متوسط تک سرنشین 2 موتوره و
جنگنده ای چند منظوره می باشد که از 2 موتور GTX kaveri ساخت هند با
توانایی رساندن هواپیما به سرعت های مافوق صوت بهره می برد. در این هواپیما
از سنسورهای بسیار پیشرفته و دقیقی استفاده شده است و به موشک های DRDO
Astra و سایر موشک های پیشرفته دیگر مجهز شده و هم چنین توانایی بکار گیری
مهمات دقیق و هدایت شونده و سلاح های دقیق برای مقابله با اهداف مستقیم را
دارد. این هواپیمای جنگنده قابلیت تشخیص طیف گشترده ای از اهداف و هدف قرار
دادن آنها را بطور همزمان با سلاح های پیشرفته خود حتی در سرعت های مافوق
صوت را نیز خواهد داشت. در این جنگنده برای ردیابی هرچه بهتر از رادارهای
پیشرفته AESA و IRST و مجموعه سیستم های جنگ الکترونیک در کنار سیستم هشدار
موشکی استفاده شده است.
این پروژه در حال حاضر در مراحل مقدماتی به سر
می برد و پیشرفت طرح در حدود 20 تا 30 درصد می باشد. طبق برنامه زمانبندی
شده قرار است این هوپیما سال 2018 تا 2020 توسط هند رونمایی شود و اولین
پرواز آزمایش خود را در سال 2015 انجام خواهد داد.
9- پروژه جنگنده KF-X مشترک کره جنوبی و اندونزی :
طرح
هواپیمای جنگنده نسل پنجم کره و اندونزی با سرمایه گذاری مشترک دو کشور در
حدود 12 میلیارد دلار تا سال 2020 رونمایی می شود و قرار است توسط نیروی
هوایی این دو کشور مورد استفاده قرار گیرد. در حدود 60 درصد از سرمایه
گذاری این طرح به عهده کره جنوبی بوده و 40 درصد باقی مانده به عهده شرکای
خارجی این طرح می باشد. هم چنین 63 درصد قطعات این هواپیما در کره تامین
شده و مابقی آن توسط اتحادیه هوافضای اندونزی، صنایع هوافضای ترکیه، شرکت
های ساب، بوئینگ و لاکهید مارتین ساخته خواهد شد.
طرح این هواپیما به
عهده کره جنوبی بوده و اندونزی به عنوان همکار در این پروژه فعالیت می کند و
این طرح در امتداد طرح هواپیمای FA-50 بوده که در دهه گذشته توسط کره
جنوبی ساخته شده است. طبق برنامه مشخص این هواپیما اولین پرواز آزمایشی خود
را در سال 2017 انجام خواهد داد. این هواپیما جنگنده ای تک سرنشینه 2
موتوره با توانایی رادارگریزی توانایی هایی بیشتر از هواپیماهای اروپایی
یوروفایتر تایفون و رافائل خواهد داشت و البته این توانایی ها کمتر از
نمونه آمریکایی آن یعنی F-35 Lightening ll می باشد و هدف ساخت هواپیمایی
با توانایی های بیشتر از F-16 آمریکا برای جایگزینی آن با ناوگان قدیمی
هواپیماهای F-4D/E فانتوم و F-5E/F تایگر کره می باشد و قرار است تعداد 250
فروند از این هواپیما تولید شود.جنگنده KF-X در مقایسه با F-16 دارای 50
درصد شعاع عملیاتی بیشتر، 34 درصد بدنه کشیده تر، سیستم های اویونیک
پیشرفته تر مانند رادارهای ساخت AESA و سیستم جنگ الکترونیک و تبادل
اطلاعات IRST می باشد. نیروی تراست 50 هزار پاوندی این هواپیما توسط یک یا 2
موتور این هواپیما نامین شده و توانایی رسیدن به سرعت های مافوق صوت را به
هواپیما می دهد. پروژه KF-X دارای 2 طرح KFX-201 با طراحی دارای کانارد و 2
موتور و مدل KFX-101 تک موتوره شبیه به F-35 می باشد. در فاز اول تعداد
120 فروند و پس از آن 130 فروند دیگر از این هواپیما تولید خواهد شد و طبق
برآوردهای انجام شده قیمت هر فروند از این هواپیما در حدود 50 میلیون دلار
خواهد بود. پیشرفت فیزیکی این پروژه تا کنون 80 درصد بوده که می تواند
موفقیتی بزرگ برای سازندگان آن باشد.
8- پروژه ATD-X Shinshin ژاپن :
در
ابتدای قرن 21 ژاپن در پی تجهیز ناوگان هواپیماهای جنگنده خود با
هواپیماهای مدرنی مانند F-22 رپتور بود و کذاکراتی را نیز در این زمینه با
آمریکا انجام داد. اما پس از آن کنگره آمریکا فروش این هواپیما را به تمامی
کشورها ممنوع اعلام کرد و دلیل آن بکارگیری سیستم های فوق پیشرفته و
محرمانه در این هواپیما بود. پس از آن ژاپن تصمیم گرفت طرح ساخت هواپیمای
جنگنده مدرن و رادارگریز پیشرفته را آغاز کند. این پروژه با همکاری صنایع
سنگین میتسوبیشی ژاپن و مرکز تحقیقات و تکنولوژی وزارت دفاع این کشور شروع
شد. شرکت میتسوبیشی پیمانکار اصلی این طرح بوده و تعداد زیادی از شرکت ها
نیز در این پروژه حضور دارند. نام گذاری این هوایما به نام Shinshin در
زبان ژاپنی به معنای قلب و روح می باشد.
در سال 2005 ماکت ساخته شده این
هواپیما در فرانسه مورد مطالعه قابلیت های رادارگریزی قرار گرفت و مدل
رادیو کنترلی آن در مقیاس 1 به 5 در سال 2006 پروازهای آزمایشی متعددی را
برای بدست آورن اطلاعات لازم در خصوص زوایای طراحی مناسب و قابلیت های
پروازی و هم چنین کارایی سیستم سنسورها و سیستم کنترل پرواز با موفقیت به
انجام رساند و پس از آن در سال 2007 پس از انجام آزمایشات متعدد و بدست
آوردن اعداد و پارامترهای مناسب طراحی مرحله ساخت این پروژه آغاز شد که طبق
زمانبندی انجام شده این هواپیما مابین سال های 2017 تا 2020 رونمایی خواهد
شد و در سال 2014 تا 2015 اولین پرواز آزمایشی خود را به اجام خواهد
رساند. این پروژه در حال حاضر در حال توسعه و ارتقا بوده و در آینده قرار
است این هواپیماها در نیروی هوایی ژاپن مورد استفاده قرار گیرند.
این
هواپیما از نوع هواپیماهای تک سرنشینه بوده و از 2 موتور IHI XF5-1 ژاپنی
بهره می برد. در این هواپیما هم چنین از سیستم پیشرفته کنترلی
fly-by-optics استفاده می کند که فیبرهای نوری را جایگزین سیم ها کرده و به
این طریق تبادل اطلاعات با سرعت و دقت بیشتری انجام می شود و آنها را از
اختلالات الکترومغناطیسی در امان نگه می دارد.
7- پروژه میگ روسی Mikoyan LMFS :
طرح
این هواپیما در دست شرکت هواپیماسازی گروه میکویان روسیه بوده و طرحی است
برای یک جت جنگنده سبک وزن که موتورهای آن احتمالأ از نوع موتورهای RD-33
ساخت شرکت کلیموف روسیه می باشد. این موتور از سری موتورهای پیشرفته روسی
با آخرین فناوریها در توربین، کمپرسور و محفظه احتراق بوده و تغییراتی نیز
در پره های توربین آن ایجاد شده است. در ابتدا طرح جنگنده نسل پنجم روسی با
توانایی رادار گریزی با طرح هواپیمای میگ MiG1.44 کلید خورد که پس از
ناکامی این طرح شرکت سوخوی به نمایندگی از گروه هواپیماسازی متحد روسیه طرح
T-50 PAK FA را ارائه داد اما میگ پس از یک دهه طرح 1.44 خود را به گونه
ای پیشرفته تر با کد LMFS ارائه داد که جنگنده ای با ابعاد و کارایی های
متفاوت از T-50 می باشد. این طرح با سرمایه گذاری 1.3 میلیارد دلار آغاز
شده و به گفته مقامات شرکت میگ این هواپیما از پتاسیل صادراتی بیشتری نسبت
به T-50 سوخوی برخوردار خواهد بود. این هواپیما قرار است تا سال 2020
رونمایی شود. این هواپیما از نوع هواپیماهای پنهانکار رادارگریز تک موتوره
بوده و به عنوان سومین طرح هواپیماهای نسل پنجم روسیه مطرح است. طبق گفته
کارشناسان این طرح تا کنون 80 درصد پیشرفت داشته است.
طرح LMFS در حدود
30 درصد سبک تر از T-50 می باشد و به احتمال زیاد از پیکربندی کانارد مانند
MiG 1.44 بهره می برد. در واقع رقابت LMFS و T-50 همانند رقابت دیرینه
سوخوی Su-27 و Su-30 با میگ MiG-29 می باشد که همواره هواپیماهای سوخو
جنگنده هایی با تجهیزات و امکانات و قدرت بیشتر و میگ هواپیمایی سبک تر،
ارزانتر و البته با قابلیت تطبیق پذیری و تاکتیک پذیری بیشتر با شرایط
عملیاتی می باشند.
6- پروژه J-XX چین (J-12, J-13, J-14) :
این
طرح برای ساخت هواپیمای کاربردی با ابعادی کوچکتر از J20 و در حد و اندازه
های هواپیمای F-35 به عنوان هواپیمایی چند منظوره با کاربردهای متفاوت می
باشد. این پروژه توسط نیروی هوایی چین بر پایه هواپیماهای J-10B و JF-17
شکل گرفته و توسط 2 شرکت هواپیماسازی چنگدو و شینیانگ اجرا می شود و طبق
زمانبندی اعلام شده احتمالآ مابین سال های 2017 تا 2019 این هواپیماهای
عملیاتی خواهند شد. این پروژه 3 مدل J-12 , J-13 , J-14 را ارائه خواهد داد
که در این پروژه شرکت چنگدو مسئولیت طراحی و ساخت فریم بدنه و شرکت
شینیانگ مسئولیت طراحی موتور و سایر اجزاء را به عهده خواهد داشت. اطلاعات
در مورد زمان عملیاتی شدن این هواپیماهای متغییر و متناقض است اما طبق
اظهار نظرهای متفاوت که ورود به خدمت این هواپیماها را از سال 2025 به 2017
رسانده می بایست از سال 2015 به بعد منتظر ورود آنها به عرصه هوایی باشیم.
البته هنوز برخی منابع غربی دانش چینی ها در زمینه ساخت هواپیماهای نسل
پنجم و سیستم های پیشرفته آنها را زیر سوال می برند چراکه چین به تنهایی و
بدون کمک گرفتن از سایر کشورها در حال ساخت این هواپیماها می باشد و
اطلاعات دقیقی نیز از مشخصات و سیستم های آنها هنوز فاش نشده. این
هواپیماها از سری هواپیماهای نسل پنجم با قابلیت رادارگریزی، سرعت مافوق
صوت، مانور پذیری بالا و توانایی برخاست از باندهای زمینی کوتاه می باشد و
در طراحی آنها در کنار افزایش توانایی های رادارگریزی و مانورپذیری، کاهش
وزن و کاهش اثرات نیروی درگ (پسار) نیز مورد توجه بوده است. نکته مهم در
طراحی این هواپیماها استفاده از دم V شکل (دم پلیکان) می باشد که علاوه بر
کاهش وزن و کاهش نیروی پسار به کاهش سطح مقطع راداری و کاهش تعداد مکانیسم
های کنترلی نیز کمک می کند. تنها مشکل استفاده از این دم پیچیدگی سیستم
کنترل پرواز می باشد که احتمالآ با استفاده از موتورهایی با بردار رانش
متغییر این مشکل نیز برطرف می شود.
هیتنا: در میان پروژه های جنگنده های
نسل پنجم تعدادی از آنها به مرحله تولید رسیده و در مراحل آزمایشی بسر می
برند. همچنین از لحاظ تکنولوژیکی در سطح بالایی قرار دارند که در این زیر
به آنها اشاره می کنیم.
5- پروژه سوخوی Sukhoi/HAL FGFA :
در
دسامبر سال 2010 همزمان با سفر رئیس جمهور روسیه به هندوستان قرارداد
همکاری مابین کمپانی هوانوردی Hindustan هند و شرکت های سوخوی و
Rosoboronexpert روسیه به امضاء رسید که حاصل آن ساخت هواپیماهای نسل پنجم
تحت پوژه Sukhoi/HAL FGFA می باشد. طبق این قرارداد 214 فروند هواپیما برای
نیروی هوایی هند و 250 فروند برای نیروی هوایی روسیه ساخته خواهد شد. به
گفته مقامات شرکت سوخوی این شرکت تولید 1000 فروند از این هواپیماها را در 4
دهه آینده در دستور کار خود قرار داده که در حدود نیمی از آنها به هند و
روسیه تحویل داده خواهد شد و نیمی دیگر به دیگر کشورها فروخته می شود. در
ابتدا تاریخ رونمایی این جنگنده سال 2017 اعلام شده بود اما اخیرأ در ماه
جاری مسئولان این پروژه از تاخیری 2 ساله خبر دادند که رونمایی از هواپیما
را به سال 2019 به تعویق می اندازد. یکی از مشکلات اصلی این پروژه تامین
هزینه های مالی آن می باشد. در ابتدا 6 میلیارد دلار برای این پروژه اختصاص
داده شده بود که این مبلغ فقط برای ساخت هواپیما صرف می شود و سایر سیستم
های آن هزینه های اضافی دیگری در بر خواهد داشت. علاوه بر آن هند و روسیه
می خواهند هرکدام 250 فروند از این هوایپما را در اختیار داشته باشند که با
احتساب قیمت تمام شده هر فروند 100 میلیون دلار می بایست هر کشور 25
میلیارد دلار هزینه کند.
این طرح سوخوی یک هواپیمای 2 سرنشینه با قابلیت
رادارگریزی و پنهانکاری با 2 موتور قدرتمند می باشد و بر اساس الگوی
هواپیمای T-50 PAK FA طراحی و ساخته می شود. این پروژه تا کنون 90 درصد
پیشرفت فیزیکی داشته است.
4- پروژه جنگنده تهاجمی مشترک F-35 :
پروژه
جنگنده تهاجمی مشترک پروژه ایست مابین کشورهای آمریکا، بریتانیا، ایتالیا،
هلند، کانادا، ترکیه، استرالیا، نروژ، دانمارک، اسرائیل و سنگاپور که با
پروژه ای بالغ بر 40 تا 50 میلیارد دلار به انجام خواهد رسید و توسط
نیروهای هوایی و دریایی این کشورها مورد استفاده قرار خواهد گرفت. اولین
پرواز F-35 در دسامبر سال 2006 انجام شد و طبق برنامه زمانبندی شده تا سال
2016 توسط این کشورها عملیاتی می شود. درصد پیشرفت این پروژه تا کنون 95
درصد می باشد. هواپیمای F-35 Lightning II از سری جنگنده های نسل پنجم می
باشد که ترکیبی است از هواپیماهای پنهان کار رادار گریز پیشرفته با سرعت و
چابکی جنگنده، ترکیی کامل از سنسورهای اطلاعاتی و شبکه های فعال عملیاتی و
پیشرفته تقویتی می باشد. کمپانی لاکهید مارتین هواپیمای F-35 را با کمک
شرکای عمده و اصلی صنعتی خود مانند نورثروپ گرومن و BAE Systems توسعه و
ارتقا داده است.
این هواپیما در 3 مدل تولید می شود :
مدل A که برای نیروی هوایی در نظر گرفته شده و جنگنده‌ای باقابلیت پروازی عادیست و قرار است جایگزین F-16 و A-10 شود.
مدل
B که برای سپاه تفنگداران دریایی(USMC) طراحی شده و دارای برد زیاد و
قابلیت نشست و برخاست کوتاه است و برای جایگزینی هارییر در نظر گرفته
شده‌است.
مدل C که برای نیروی دریایی (USN) و نیروهای انگلیسی در نظر گرفته شده که دارایی قابلیت ناو نشینی و نشست و برخاست کوتاه است.
3- پروژه عقاب سیاه چین Black Eagle J20 :
حاصل
این پروژه هواپیمای J20 می باشد که از نوع هواپیماهای تک سرنشینه 2 موتوره
رادارگریز و پنهانکار و جنگنده ای چند منظوره می باشد. این هواپیمای تک
سرنشین اولین پروازش را در سال جاری به انجام رساند و تا کنون 2 نمونه
پروازی آزمایشی از آن ساخته شده است. جنگنده J20 را می توان رقیبی برای
هواپیماهای F-22 آمریکا و T-50 روسیه دانست که از بسیاری جهات شبیه به
آنهاست. این هواپیما با زمانبندی انجام شده قرار است مابین سالهای 2015 تا
2019 عملیاتی شود. مراحل پیشرفت این پروژه بطور کامل و 100 درصد بوده و پس
از انجام مراحل آزمایشی و تست های پروازی که در حال انجام هستند به خدمت
نیروی هوایی ارتش چین در خواهد آمد.
جنگنده جدید چینی که بزرگتر و سنگین
تر از جنگنده های F-22 و T-50 روسی است ، یک هواپیمای دو موتوره تک نفره
می باشد . تخمین زده می شود که طول این هواپیما در حدود 23 متر و پهنای بال
ان 14 متر باشد .
به نظر می رسد که J-20 دارای مقدورات پروازی سوپر
کروز و چابکی کمتری نسبت به رقیب امریکایی خود باشند ؛ ولی در عوض ، دارای
مخزن سلاح داخلی بزرگتر بوده و سوخت بیشتری حمل می کند . این هواپیما دارای
بدنه پهن و دراز ، با ورودی های هوا در طرفین بدنه و پایین تر از بال ،
بال دلتا مجهز به کانارد ، کابین خلبان حبابی و اگزوز موتور متعارف گرد و
سکان عمودی کاملا متحرک است.
شکل کلی این هواپیما – که آشکارا به
استفاده J-20 از تکنولوژی استیلت دارد – شبیه به جنگنده های F-22 و F-35
است و شامل یک خط برجسته ممتد است که از دماغه هواپیما شروع شده ، از بالای
ورودی های هوای موتور و محل اتصال کانارد به بدنه ، عبور می کند . لبه های
حمله بال و کانارد با هم موازی هستند و همین طور ، لبه فرار هر کانارد با
لبه فرار بال سمت مخالف ، موازی است . همین فلسفه پایه در مطالعات و طرح
های جنگنده های رادار گریز انگلیسی/ سوئدی و ژاپنی دیده شده است .
2- پروژه روسی PAK-FA سوخوی :
پروژه
PAK-FA که در دهه گذشته طرح آن در نیروی هوایی ارتش روسیه کلید خورد در
ادامه بسیاری از طرح های ناتمام و ناموفق جنگنده های روسی است که پس از
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی طرح های آنها مسکوت باقی ماند. شرکت هاپیماسازی
متحد روسیه با سرمایه گذاری و اختصاص بودجه ای بالغ بر 8 تا 10 میلیارد
دلار در جال ساخت و تولید انبوه این جنگنده با نام T-50 PAK-FA می باشد که
جنگنده ای چند منظوره 2 موتوره پنهانکار و رادارگریز می باشد. این هواپیما
اولین پرواز آزمایشی خود را در 29 فوریه سال 2010 به انجام رساند و قرار
است از سال 2015 وارد نیروی هوایی روسیه شود.
کلیه مراحل طراحی و ساخت
این جنگنده در روسیه و با کمک هندوستان انجام شده است. سوخوی T-50
هواپیمایی 2 موتوره منحصربفرد، سازگار با هر گونه شرایط آب و هوایی، با سطح
مقطع راداری کم (رادارگریز) و پنهان کار و قادر به پرواز مافوق صوت بدون
استفاده از پس سوز موتور است. طراحی آن با توجه و نظر به مزایا، معایب و
قابلیت های جنگنده پیشرفته F-22 آمریکا انجام شده است.
سوخوی T-50 طراحی
شده برای داشتن چابکی بیشتر، توانایی پایدار پرواز مافوق صوت در حالت پس
سوز خاموش و غیر فعال، سطح مقطع راداری بسیار کم، اثر حرارتی کم و هم چنین
افزایش عملکرد در فاز نشست و برخاست. از مشخصات طبقه بندی شده و جزئیات این
هواپیما اطلاعی در دست نیست اما منابع روسی اعلام کرده اند وزن برخاست این
هواپیما بیش از 30 تن خواهد بود و ابعادی در حد و اندازه جنگنده SU-27
فلانکر خواهد داشت. هم چنین این جنگنده مجهز به 2 موتور توربوفن روسی ساترن
117s می باشد و با قابلیت های بسیار پیشرفته در طراحی و تجهیزات، توانایی
نشست و برخاست در باندی به طول 1000 فوت (330 متر) و بردی معادل 5500
کیلومتر را به این هواپیما می دهد.
1- پروژه F-22 Raptor آمریکا:
طرح
طراحی و ساخت هواپیمایی پیشرفته و رادارگریز در دهه 90 توسط شرکت لاکهید
مارتین کلید خورد و حاصل آن هواپیمای F-22 رپتور بود که در 29 سپتاکبر 1990
اولین پروازش را انجام داد و پس از آن بسیاری از سیستم های آن تحت ارتقا
قرار گرفتاند. این هواپیما رسمأ در 15 دسامبر سال 2005 رونمایی شد.
هواپیمایی تک سرنشینه، 2 موتوره و کاملأ رادارگریز که می توان آنرا پیشرفته
ترین و برترین هواپیمای جنگنده حال حاضر جهان دانست که ارتش آمریکا بالغ
بر 65 میلیارد دلار بودجه به این طرح اختصاص داده و به طور خاص تنها ارتش
آمریکا کاربر این هواپیما خواهد بود و این جنگنده همانند هواپیمای تاریخی
F-14 تامکت در اختیار هیچ کشوری قرار نخواهد گرفت (البته F-14 تامکت بطور
خاص و تحت شرایطی به ایران نیز فروخته شد). هم اکنون تنها ناوگان فعال و
عملیاتی جنگنده های نسل 5 متعلق به ارتش آمریکا با ناوگان 200 فروندی از
هواپیماهای F-22 رپتور می باشد.
این جنگنده، از جنگنده هایی به شمار می
آید که قادر است بدون شناسایی شدن در منطقه دشمن به نبرد پرداخته و پیروز
از میدان جنگ بیرون آید. این جنگنده پیشرفته، دارای سیستم استتار راداری
است و کلیه طراحی اجزای آن بر این اصل بنا نهاده شده است، به طوری که در
طراحی بدنه آن، هر گونه سطح ناهموار که باعث برگشت انعکاس امواج راداری می
شود، حذف گشته و به سطوحی بدون انحنا تبدیل گشته اند و حتی ورودی های هوای
موتورها هم بر اساس اصل استتار طراحی شده اند.
رادارها قادر به کشف و
شناسایی این هواپیما نیستند و در صورت شناسایی توسط رادار زمینی و یا
شکاریهای دیگر هیچ یک از موشکهای هوابه هوا و زمین به هوا (سام) روی او قفل
نمی شود و کلا دارای سیستمها ی اخلال راداری و سایر پارامترهای پیشرفته
دفاع از خود می باشد . بدنه آن از فلز تیتانیوم و کولار- کربن و نوعی
آلومینیوم تشکیل یافته است که داری کربن و تیتانیوم بسیار سختتر و سبکتر از
فولاد می باشند.
دیدگاهتان را بنویسید